DUSZPASTERSTWO BANKOWCÓW DIECEZJI RZESZOWSKIEJ MATEUSZ

Powrót do strony głównej/Spotkania/Spotkanie 37

Religie Ziemi Świętej

Ziemia Święta – kolebka religii, centrum licznych kultur i prastarych cywilizacji. Dla chrześcijan jest ziemią Jezusa Chrystusa , ziemią Ewangelii, dla Żydów jest Ziemią obiecaną, a dla muzułman – świątynią. Jest zatem świętym miejscem dla trzech wielkich religii: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Tutaj spotykamy znaczące budowle – symbole obecności tych religii, tj.: żydowską Ścianę Płaczu, Grób Chrystusa i muzułmański meczet Al-Aksa.

Judaizm – Żydzi to nie tylko wyznawcy judaizmu, ale także naród. Żydzi wierzą, że pochodzą od Abrahama, któremu Bóg obiecał ziemię – „Potomstwu twemu dam ten kraj”. Historia sprawiła, że Żydzi rozproszyli się po całym świecie i przez wieki ukształtowały się odmienne obyczaje w różnych społecznościach. Dwa główne nurty z własnymi, charakterystycznymi obyczajami to Sefardyjczycy – potomkowie Żydów hiszpańskich i portugalskich wygnanych z Półwyspu Iberyjskiego pod koniec   XV w. i Aszkenazyjczycy – potomkowie Żydów z krajów chrześcijańskich środkowej i wschodniej Europy. To właśnie Aszkenazyjczycy – największa i najbardziej wpływowa grupa Żydów – przyczyniła się do powstania państwa żydowskiego – Izrael, do którego Żydzi z całego świata mają prawo powrócić i uzyskać izraelskie obywatelstwo (muszą tylko udowodnić, że matka  ich jest Żydówką gdyż tradycyjnie przynależność do narodu żydowskiego dziedziczy się po matce lub zmienić wyznanie na żydowskie). Bardzo duża imigracja Żydów z dawnego ZSRR miała miejsce w latach 1990-1994. Mniejsze grupy Żydów stanowią Mizrachijczycy – Żydzi pochodzący z państw arabskich Afryki Północnej, Bliskiego Wschodu i Azji Środkowej oraz Felaszowie, tzw. Czarni Żydzi, pochodzący z Etiopii.

Żydzi przystosowali swą wiarę do warunków współczesnych. Nastąpił podział na reformatorów (nowoczesnych), konserwatystów i ortodoksów. Zróżnicowanie religijne wśród izraelskich Żydów przedstawia się następująco: około 55% przestrzega tradycji, 20% jest świeckich, 17% jest ortodoksyjnych i 8% jest ultra- ortodoksyjnych (żyją w oddzielnych wspólnotach i noszą charakterystyczne czarne stroje).

Praktykujący Żyd wiedzie życie według Tory, obowiązuje zachowanie szabatu, nie występują problemy językowe ze względu na obowiązkowe nauczanie języka hebrajskiego. Synagogi to nie tylko domy modlitwy, ale również miejsca studiowania i nauczania zasad wiary, a także zebrań kahału, czyli zarządu gminy religijnej. Nad wejściem do synagogi, a często także na fasadzie budynku umieszczana jest sześcioramienna gwiazda Dawida, która stanowi najbardziej rozpowszechniony symbol judaizmu.

Judaizm wymienia cztery święte miasta: Jerozolimę ze

 najświętsze miejsce dla Żydów i główny cel pielgrzymek, tu bowiem była umieszczona Arka Przymierza, tj. święta skrzynia z tablicami Dziesięciorga Przykazań), Hebron z grobowcem Patriarchów, Tyberiadę z grobowcami słynnych Rabinów oraz Safed będący centrum żydowskiego mistycyzmu koncentrującego się wokół kabały.

Chrześcijaństwo – także dla chrześcijan Jerozolima to „Ziemia Święta”. To miasto, w którym swoje nauki głosił i w którym umarł Jezus Chrystus. Fakt śmierci Jezusa i Jego Zmartwychwstanie stały się fundamentem nowej religii, a jej wyznawców zaczęto nazywać chrześcijanami. Początkowo wyznawcy Chrystusa gromadzili się na Eucharystii w domach prywatnych, a pierwsze kościoły zaczęto budować dopiero w II wieku. W IV wieku po

okresie prześladowań chrześcijan, Konstantyn Wielki – cesarz rzymski, proklamował edyktem mediolańskim wolność chrześcijan. Od IV do początku VII wieku chrześcijaństwo i Kościół Jerozolimy cieszył się pomyślnością i rozkwitem, gdyż prawie cała ludność była chrześcijańska, a Kościół Jerozolimy został podniesiony do godności Patriarchatu. Wraz z przybyciem Arabów, będących muzułmanami, rozpoczęła się powolna dechrystianizacja kraju. Liczni chrześcijanie, aby uniknąć ciężarów natury podatkowej i społecznej narzuconej przez władców, zaparli się wiary. Wraz z upadkiem królestwa łacińskiego (w 1291 roku), patriarcha łaciński został wypędzony z Palestyny, a kościół rzymsko-katolicki ustanowił własny patriarchat w okresie wypraw krzyżowych w XIII wieku. Jednak dopiero w XVI wieku franciszkanie tworzący wspólnotę zakonną zwaną Kustodią Ziemi Świętej rozpoczęli nawracanie innowierców na katolicyzm.  Nawrócenia dokonane przez franciszkanów doprowadziły do utworzenia pierwszych parafii w Jerozolimie, Betlejem i Nazarecie, a w 1847 roku Papież Pius IX przywrócił patriarchat łaciński w Jerozolimie.

Chrześcijanie w Ziemi Świętej nie cieszą się jednością kościelną i dzielą się na katolików i chrześcijan odłączonych. Wśród katolików najliczniejsi są wierni obrządku łacińskiego, następnie greko-katolicy oraz  maronici,  katolicy obrządku ormiańskiego, syryjsko-antiocheńskiego oraz katolicy koptyjscy. Wśród kościołów wschodnich  niekatolickich największą rolę w Ziemi Świętej odgrywa Grecki Kościół Prawosławny – zdominowany przez Greków, następnie ormianie-monofizyci, koptowie- monofizyci. Do kościoła prawosławnego należy ponad połowa Bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie i duża część Bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Inne religie spotykane w Ziemi Świętej to druzowie, samarytanie oraz bahaiści.

Obecnie większość praw wykonywania praktyk religijnych spoczywa w rękach franciszkanów. Kustodia Ziemi Świętej opiekuje się najważniejszymi sanktuariami chrześcijańskimi na terenie Jerozolimy należącymi do katolików, tj.: częścią Bazyliki Grobu Pańskiego, częścią groty Narodzenia Jezusa w Betlejem, kościołem Najświętszego Zbawiciela w Jerozolimie, kaplicą Biczowania i Skazania na śmierć Jezusa na początku Drogi Krzyżowej, kaplicą „Dominus Flevit”, bazyliką Getsemani i grotą Getsemani na zboczach Góry Oliwnej, kościołem przy Wieczerniku na Syjonie chrześcijańskim, kościołem św. Jana Chrzciciela i Nawiedzenia Św. Elżbiety w Ain Karem, sanktuarium Pola Pasterzy pod Betlejem oraz kościołem Marii, Marty i Łazarza

Islam – muzułmanie Ziemi Świętej w większości pochodzą z pierwotnej ludności kraju (Kanaan), która szybko uległa islamizacji po najechaniu Arabów na Palestynę w VII wieku. Ponad 80% Arabów stanowią sunici, pozostali to chrześcijanie i druzowie. Wśród Arabów spotyka się ludność koczowniczą i osiadłą. Koczownicy tzw. beduini – to plemiona pasterzy-koczowników, którzy zamieszkują głównie na pustyni Negew, mieszkają w jaskiniach lub namiotach ugrupowanych w obozy, do których doprowadzona jest woda. Uprawiają jęczmień, hodują owce, a na południu kraju także wielbłądy. Ludność osiadła to w części mieszkańcy wiosek, a w części miast zajmują się handlem i rzemiosłem. Świętą księgą islamu jest Koran, a symbolem islamu jest półksiężyc, który wiąże się z kalendarzem muzułmańskim opartym na kalendarzu księżycowym. Islam opiera się na pięciu filarach wiary, pierwszy to wyznanie wiary „nie ma Boga oprócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem”, drugi to modlitwa, którą należy odmawiać pięć razy dziennie z twarzą zwróconą w kierunku Mekki, trzeci jałmużna jako środek samooczyszczenia się, czwarty post obowiązujący od wschodu słońca do zachodu w miesiącu Ramadam, piąty to pielgrzymka do Mekki, którą przynajmniej raz w życiu muzułmanin powinien odbyć w miarę możliwości.

Najważniejsze budowle muzułmańskiej Jerozolimy to: meczet Kopuła Skały i sąsiadujący z nią meczet Al-Aksa. Kopuła Skały jest trzecim po Mekce i Medynie najświętszym miejscem islamu. Obie świątynie muzułmańskie w Jerozolimie zostały zbudowane na pamiątkę nocnej podróży Mahometa do Tronu Bożego (z Mekki do Jerozolimy), w którą zabrał go archanioł Gabriel, stąd nazwa jednej Al-Aksa, co oznacza „najdalszy”, w domyśle najdalsze miejsce, w które został zabrany prorok. Natomiast świątynia Kopuła Skały to złota kopuła zamykająca fragment skały zbudowana dla upamiętnienia wniebowstąpienia Mahometa.

Przy opracowaniu powyższej informacji wykorzystano następujące pozycje:
1/ Wspólna pielgrzymka po Ziemi Świętej autor Martin Mojzis.
2/Przewodnik „Miejsca Święte – Jerozolima”, wydanie 2010 rok,
3/ Jerozolima i Ziemia Święta przewodnik wydany przez Wydawnictwo Wiedza i Życie w 2001r.

Zofia Serewko

Powrót do strony głównej/Spotkania/Spotkanie 37